احکام

ما قم تحصیل می‌کردیم و ایشان می‌دانستند که قم مدارس خوب و مخصوصاً دخترانه برای ما ندارد. به رغم داشتن گرفتاری‌های کاری و انقلابی در قم، واقعاً هجرت کردند و به تهران آمدند. با این استدلال که من حتماً تحصیلاتم را ادامه بدهم. شاید یادتان باشد که در آن زمان کسی، مخصوصاً از روحانیت، به این شکل با مسئلۀ تحصیل دخترش برخورد نکرده است و ایشان مرا به این دلیل همراه خانواده به تهران هجرت دادند. حتی مدت‌ها ایشان گرفتار قم بودند و رفت و آمد می‌کردند. برای ما یک منزل استیجاری در تهران تهیه کردند که حتماً از آغاز سال تحصیلی مشغول به درس شوم و عقب نیفتم.

بنده از حدود سال‌هاي ۴۶ در درس خارج آیت‌الله‌العظمی اراکی شرکت می‌کردم. یکی از مراجع و اساتیدی که فقه و اصول را بنده در خدمت‌شان بودم و استفاده کردم، آیت‌الله‌العظمی اراکی بود.  در همین درس با عده‌ای از علما و فضلا، کسانی که قبل از من در اين جلسات شرکت می‌کردند و کسانی که هم‌دوره من بودند، آشنا شدم. از جمله اين عزيران، شهید حجت‌الاسلام آقای شاه‌آبادی بود. به نظرم ایشان قبل از من در درس خارج شرکت می‌کردند و من بعد از ايشان وارد درس آیت‌الله‌العظمی اراکی شدم.

یادم می‌آید یک بار به خاطر آن جوانی که داشتیم، مسیری را می‌رفتیم و روزه‌ای را می‌خواستیم بگیریم. یک کیلومتری را رفته بودیم. خیال کردیم ۲۰ کیلومتر شده! متوجه نبودیم. از آنجا ۳-۴ کیلومتر هم رفتیم. از ابتدا وصف نکرده بودیم و روزه خود را به‌اصطلاح خودمان افطار کردیم. عصر آن روز آقاجون را دیدیم (ما ایشان را آقاجون صدا می‌کردیم). ایشان ما را دید و گفتیم که ما چنین کاری کردیم. اول خیلی برآشفت. بعد پرسید: «چرا؟ چه کار کردید؟ چرا این‌طوری کردید؟»

یک امر به معروفی که به بنده کردند، این بود که من یک زمانی ریش‌های پروفسوری داشتم، به بنده گفتند: «برادر، ریش‌هایت را این مقدارش را زدی، این مقدارش را هم نزن.» چون تحصیلاتم را در خارج ادامه داده بودم و به فرانسه، مجارستان و انگلستان رفته بودم و کار اداری من طوری بود که به کشورها باید سفر می‌کردم، از همان موقع ریش گذاشتم و تا به الآن هم آن‌ها را نزدم. همیشه می‌گفت: «مراقب کردار و رفتار خود باشید.» همیشه می‌گفت که علم در خانوادۀ روحانیت بوده، چه خود، چه اولادتان را نگذارید بدون علم باشند. بچه‌های خودشان تحصیل‌کرده هستند و این سفارش در خانواده خودشان عملی شده است.

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم. «یجب علی الاحوط علی... تأخیر الصلاة أن اول وقتها مع و جاء زوالها فی الوقت الی بالتیمم و انه یجود فیه... الی مع العلم بأرتفاع عذر فی...»